Crkva Svete Trojice...

   Istorija crkve Svete Trojice je istovremeno i istorija duhovnosti samog grada Kraljeva, tako da ćemo te dve istorije spojiti u jedan, sveobuhvatan tekst koji seže u sam kraj turske vladavine na ovim prostorima.

   Sadašnja varoš Kraljevo, prvobitno se zvala Karanovac. Za vreme turske vladavine, varoš Karanovac naseljavali su Srbi i Turci. Srbi su stanovali u "Staroj Čaršiji", kako se i danas zove gornji deo varoši od pravoslavne crkve pa dalje idući za Rašku i Čačak. Turska mala bila je na istočnoj strani varoši pored obale reke Ibra gde je današnja kasarna.

   U gornjem delu varoši zvanoj "Stara Čaršija", u kome su živeli Srbi, bila je u tursko doba mala drvena pravoslavna crkva od debelih dasaka i greda. Temelj joj je bio od kamena, patos od četvrtastih pečenih cigli a krov od dasaka. Za vreme Drugog ustanka pod knezom Milošem ustali su Srbi karanovački sa okolnim selima, borili se i opseli turski deo varoši, gde su bile sklonjene i age turske iz sela. Turci, videći da ne mogu dalje da se bore, niti mogu da izađu iz varoši, ponude da se predaju, ali samo knezu Milošu, jer u druge nisu imali poverenje i bojali su se da ih ne pobiju. Knez Miloš dođe iz Požarevca sa malo vojske, razapne šator na ravnici gde je sada porta i pravoslavna crkva. Tu prenoći i tu mu se predaju Turci i predaju mu oružje. Knez Miloš Turke lepo primi i vrati im oružje, konje i drugu stoku i sa srpskom pratnjom pošalje ih pazarskom paši. U pismu koje je uputio pazarskom paši izjavio je da on nije ustao protiv cara i turskog carstva već protiv dahija i pljačkaša.

   Na mestu gde je knez Miloš noćio, sanjao je da ima crkva i da se u njoj molio bogu da mu pomogne da bi pobedio Turke i oslobodio narod srpski turskog ropstva. Kada se probudio, setio se sna i rekao "ako bog da, te uspem da pobedim Turke, na ovome mestu podići ću crkvu u znak zahvalnosti Bogu". Zaista, on je i ispunio obećanje i 1824. godine podigao je crkvu koju je posvetio Sv. Trojici.

   Novopodignutoj crkvi priložio je i prestolne ikone i jedno veliko jevanđelje okovano sa srebrnim pločicama. Isto tako jevanđelje, samo mnogo manje, priložio je Knez Miloš crkvi Kragujevačkoj. Docnije, naredio je da se ovo veće jevanđelje dade crkvi u Kragujevcu a ono iz Kragujevca da se vrati crkvi u Karanovcu zbog toga što je u crkvi karanovačkoj bio neki mali đakon koji je jedva nosio to veliko jevanđelje, a u Kragujevcu je bio krupan i jak đakon. To malo jevanđelje i danas se čuva u crkvi.
   Kada je knez Miloš 1824. godine počeo da zida crkvu, naredio je da sa stara crkva - brvnara premesti u portu nove crkve i da se u njoj služi dok se ne sazida nova crkva, što je i učinjeno. Kada je počela da se vrši služba u novoj crkvi, stara crkva je pretvorena u ispovedaonicu i svešteničku kancelariju. Docnije, ova stara crkva ustupljena je za školu i u njoj su učila deca sve dok nije podignuta nova i veća škola.
   Knez Miloš, kada je zidao crkvu, nije je sazidao u sadašnjoj veličini. On je podigao oltar i srednji deo crkve. Zadnji deo crkve, priprata i toranj podignuti su 1839. godine. Pri podizanju crkve knez Miloš je priložio dva zvona a treće je priložio knez Aleksandar Karađorđević. Sva tri zvona za vreme prvog svetskog rata od 1912-1918. godine skinuli su Nemci i odneli.

   Kada je crkva podignuta, bila je pokrivena ćeramidom, te je, kada je sneg padao, vetar zavejavao sneg pod ćeramidu i malter je svuda otpadao. Zato je uprava crkve 1896. godine skinula sa crkve ćeramidu i pokrila je cink plehom. Za vreme okupacije od strane Nemaca 1912-1918. dunula je velika oluja i skinula sa crkve polovinu pleha koji su Nemci uzeli i odneli. Uprava crkve je umesto pleha crkvu pokrila sa ter papirom, a odmah posle rata skinula je ter papir i ponovo pokrila sa cink plehom. Tada je uprava crkve i dveri ofarbala i oko crkve stavila ploče.

Sada u zvonari postoje dva zvona. Jedno je dobiveno od države, tj. od plena koji je iz Mađarske vraćen 1920. godine a drugo je poklonila Tatija, žena Anđelka Savića, bivšeg trgovca iz Kraljeva.
   1882. godine podignuta je zgrada za kancelarije sveštenika i ispovedaonicu. Ova zgrada za vreme I svetskog rata od 1912-1918. g. služila je kao bolnica za ranjenike.

   Do 1882. godine, po mestu u kome se nalazi, crkva se zvala karanovačka. Te godine je Karanovac posetio kralj Milan Obrenović i po želji građana prozvao ga Kraljevo, pa je od tada i crkva nazivala se kraljevačka.

   Crkva u Karanovcu - Kraljevu bila je episkopijska od 1859. godine. Do te godine sedište episkopa i konzistorije bilo je u Čačku. No, kada je episkop Janićije Nešković - Janja bio premešten iz Šapca u Čačak, on se malo boravio u Čačku već je više sedeo u Karanovcu, jer je opravljao manastir Žiču. Čačani ga optuže kod kneza Miloša što ne stanuje u Čačku već u Karanovcu. Knez Miloš pozove ga u da dođe kod njega na odgovor. Vladika odgovori knezu Milošu da je on star i da ne može u zimsko doba da putuje, već da će doći na proleće kada otopli. Bladika Janićije Nešković - Janja, imao je svoje konje i karuce i posle uskrsa krene i dođe u Beograd, javi se knezu Milošu koji ga lepo primi i upita zašto on ne sedi u svojoj rezidenciji u Čačku već u Karanovcu. Vladika Janja odgovori mu da on radi na opravci manastira Žiče - rezidenciji Cv. Save u kojoj su se krunisali nekoliko Nemanjića kraljevskom krunom "a se molim bofu da i tvoga sina Mihaila krunišem kraljevskom krunom u Žiči". Knezu Milošu dopadne se ovaj odgovor i reče:" To je dobro što radiš, sedi gde hoćeš i produži i dalje na opravci Žiče". Tom prilikom da za manastir Žiču poveću sumu novaca i zadrži vladiku Janju na ručku.
   Na taj način, bez ikakvog zakona i dekreta premeštena je rezidencija eparhije Užičko - Kruševačke iz Čačka u Karanovac. Tu je bila rezidencija sve do 1887. g. kada je rezidencija eparhije premeštena u Čačak, a za vreme vladike Nikanora 1890. g. ponovo je vraćen episkop u Kraljevo, a 1897. g. opet u Čačak. 1934. god, po novom Ustavu Srpske pravoslavne srkve za sedište eparhije žičke određen je manastir Žiča, te je te godine premeštena episkopija iz Čačka u Žiču a crkveni sud iz Čačka u Kraljevo. Premeštaj je izvršen kada je na eparhiji Žičkoj bio episkop Nikolaj Velimirović.

   Na čelu Eparhije žičke od 1953. do 1958. nalazio se Gospodin German, koji je 1958. izabran za patrijarha ali je administrirao ovom eparhijom do 1961. godine. Posle njega došao je na čelo Eparhije Episkop Vasilije. Upravljao je Eparhijom sve do svoje smrti 23. aprila 1978. Za vreme njegove uprave, 1952. g. crkva je renovirana spolja i iznutra. Porta je sa dve strane ograđena žičano - betonskom ogradom. Od 1973-1975. g. sagrađen je novi Episkopski konak, sa prostorijama Žičkog crkvenog suda, Eparhijskog upravnog odbora i Crkvena opštine Kraljevo.
Na zasedanju Sv. arh. Sabora maja 1978. g. izabran je za Vladiku Žičkog Gospodin Stefan Boca. Ustoličen je 23. jula iste godine. U konaku je uvedeno parno grejanje, kupljen novi nameštaj , zavese i ostalo. 1979. godine, osnovan je hor sveštenika Eparhije Žičke "Sveti Sava".

   Maja 1984. počela je restauracija ikonostasa ove crkve. Obnova je trajala više meseci, a radovi su sa uspehom izvedeni. Crkva dobija veliku ikonu Sv. Trojice, kao i još nekoliko drugih ikona. 24. maja 1991. završena je elektrifikacija zvona, što je umnogome olakšalo njegovu upotrebu.

    Polovinom 1998. godine, dobrom voljom opštinskih vlasti i rukovodećih ljudi kraljevačke opštine, a naročito tadašnjeg predsednika SO dr. Radoslava Jovića vraćen je dom Vladike Nikolaja Velimirovića, ranije poznat kao "Gospodar Vasin Konak" Srpskoj pravoslavnoj crkvi - eparhiji Žičkoj na upotrebu, a uskoro i u trajno vlasništvo. Sada je u njega smešten duhovni centar. Tu je bogata prodavnica knjiga, povremeno se održavaju predavanja sa različitom tematikom iz pravoslavne duhovnosti, kao i razne zanatske radionice i kursevi.

   U toku leta 1998. godine početa je velika popravka Crkve Sv. Trojice od temelja do krova. Izvršena je hidroizolacija temelja i betonirana staza oko Crkve i obložena kamenim pločama, a voda iz oluka drenažnim kanalima odvedena do bunara, za tu svrhu iskopanog. Crkva je pokrivena bakarnim limom a cela crkva je prevezana betonskom armaturom tako da su hram i zvonik učvršćeni i obezbeđeni od daljeg pucanja i razdvajanja izazvanih minulim zemljotresima. Urađena je nova fasada a crkva obojena u žutu boju.

   U utorak 4. februara 2003. ujutru, oko 1 sat, u manastiru Žiča u 87 godini života umro je vladika žički Stefan. Posmrtni ostaci vladike Stefana izloženi su u crkvi Svetog spasa u manastiru Žiči. U cetvrtak 6. februara u 9 casova u ovom manastiru je počela liturgija za pokoj duše koju je, uz sasluženje sveštenika Žičke eparhije, služito patrijarh Pavle sa brojnim vladikama iz zemlje i sveta. Posle opela, koje je održano u 11 časova, vladika Stefan je sahranjen na monaškom groblju koje se nalazi u blizini manastira Žiče.