Planine...

   Na prostoru opštine Kraljevo jasno je izraženo sedam posebnih jedinica reljefa: četiri planine i tri udoline. Planinsko zemljište je raspoređeno na četiri kraja tog rejona, a udoline su između tih planina.
   U severnim delovima teritorije su na zapadu Kotlenik, na istoku Gledićke planine, a Donjegružanska udolina u središtu, između tih planina. u južnim, prostranijim delovima tog rejona se od zapada ka istoku pružaju severnoistočni delovi Starovlaških planina (Radočelo, Čemerno, Troglav i delovi Jelice), u središtu udoline Ibra, a na istoku severni ogranci Kopaonika (obronci Željina, Studena planina, Ravna planina, Stolovi i Goč). Severne i južne delove kraljevačke opštine razdvaja udolina Zapadne Morave.
   Kotlenik i Gledićke planine su južni ogranci šumadijskih planina, plećatih temena, raščlanjena brojnim dolinicama pritoka Zapadne Morave i Gruže. To su delovi jedne iste mase stena, koja je razdvojena na dva dela kada su njeni središnji delovi duž dubokih pukotina u zemljinoj kori bili spušteni i tu je obrazovana Gružanska udolina.
   Severni ogranci Starovlaških planina i Kopaonika su takođe delovi iste stenovite mase. Oni su danas poodvajani u manje planine pre svega dubokom dolinom Ibra, a zatim i dolinama njegovih levih i desnih pritoka. I njihova temena su plećata, sa nešto užim visoravnima, koje su stupnjevito nagnute sve niže prema severu.
   Planine na jugu i severu opštine Kraljevo su takođe delovi jedne iste osnovne mase. Međutim, središnji delovi te mase, na prostoru Kraljevačkog suženja, potonuli su duž dubokih rasednih pukotina i tako je stvoren središnji deo zapadnomoravske udoline.

   Radočelo je planina dužine oko 15 km, okružena je rekom Studenicom sa tri strane: od jugozapadne, zapadne, severne do severoistočne strane, a na jugoistočnoj strani se postepeno spušta serijom manjih vrhova dolinama Kruševičke reke i Brvenice do ibarske klisure. Najviši vrh je Krivača (1643), na zapadu postoji vrh od 1532m, a na jugoistoku vrh Štrmac (1054) i Rudno su krajnji vrhovi sa preko 1000 metara nadmorske visine. Severozapadno od vrha Krivača, uz reku Studenicu nalazi se selo Milići, nizvodno selo Brezova, pa manastir Studenica. Južno od masiva Radočela nalaze se Devići i Rudno kao rubna naselja opštine Kraljevo.

   Planina Čemerno se pruža od zapada ka istoku na dužini od oko 21km. Najvažniji vrhovi su: Goleš (1348), Gvozdac (1456), Smrdljuš (1579) kao najviši vrh te planine, zatim Rudo brdo (1454), Gusarica (1535), Tičije brdo (1430), Mršava livada (1250), kao i drugi manji. Sa juga je planina Čemerno ograničena dolinom reke Studenice, a sa severa dolinama Dubočice i Borošnice i znatno je raščlanjena dolinama njihovih pritoka. Jedan od najlepših delova je izvorišna lepeza severoistočno od Gusarice u predelu sela Bresnik. Teme planine Čemerno je znatno suženo. Na njemu, pod vrhovima nalaze se mnogi izvori, od kojih su najznačajniji: Kadina voda, ispod vrha Gvozdac i Zmajevac, između Smrdljuča i Rudo brda. Najpristupačniji i najpoznatiji izvor nalazi se na 700mnv u mestu Odmenje - čuvena Savina voda, nadaleko poznata po svojoj lekovitosti. Najveći deo planinskog temena je pod šumom, ali na pojedinim delovima grebena ima manjih ili većih travnatih proplanaka sa stočarskim kolibama. Zapadnim delovima planinskog temena vodi slabiji kolski put, koji se zatim temenima kose spušta na severu ka selima Tolišnici, u gornjem delu sliva Borošnice, u rejon sela Savovo (Zaseok Ponore), i ka Magliču, u dolini Ibra. Mnogo je više stočarskih koliba na južnoj strani Čemerna i one se dižu visoko uz planinske strane iznad kuća sela Savovo i Đakovo.

   Troglav je okruglasta planinska masa između doline Ibra, Lopatnice, Borošnice. Jako je disecirana brojnim kratkim dubodolinama i jarugama. Širina planine dostiže oko 10km. Najviši vrhovi su Bučje (1084), Pavlovska livada (1150), Kom (1177) i drugi manji. Veći deo planine je pod šumama, dok su delovi prema Ibru i Bogutovcu siromašni šumom i odlikuju se velikim erozivnim površinama. Livadske površine su prostranije na severu u donjem delu sliva Lopatnice, kod Bogutovačke Banje i u selu Magliču, u dolini Ibra. Preko planine vode uglavnom stočarske staze.

   Jugoistočni deo Jelice zastupljen je u okolini Kraljeva vrhom Jastrebar (796), izgrađenim pretežno od serpentina i najvećim delom je pošumljen. Do njega vodi seoski put kroz sela Lazac i Dedevci.

   Na desnoj strani ibarske klisure, između reka Jošanice, Gokčanice i Rasine nalazi se masiv planine Željin. Najviši vrh je Željin (1784), a u opštini Kraljevo nalazi se vrh Vlah (1120) i još neki manji vrhovi. Planina je pod šumom, osim u blizini Ibra gde je dosta ogoljena. U podnožju planine nalaze se sela Gokčanica, Bare.

   Planinska greda Studena - Ravna planina pruža se, uglavnom, od zapada ka istoku, od doline Ibar ka planini Goču, na dužini od oko 15km. Sa severa je ograničena dolinom Brezanske reke a sa juga Gokčanicom. Na Studenoj su vrhovi: Cvetalica (1056), Kavgalija (1356), Karaula (1352), i Krš (1256), a na Ravnoj planini ima grebena od 1200 do 1300 i više metara, a najviši vrh je Crni vrh (1543).
   Severne strane te planinske grede su pretežno pod šumom, južne su obešumljene i tu je razvijeno stočarstvo sela okčanice. Grebenom vodi slabiji seoski put do Polumira, u dolinu Ibra, ka Crnom Vrhu. Od njega se odvajaju slični putevi na sever ka selu Brezna, na jug prema Gokčanici, a ka istoku vodi nešto bolji put ka Goču. Do podnožja Ravne planine doseže i put uz Ribnicu, od Kraljeva. Pod vrhovima Studene i Ravne planine ima više izvora.

   Stolovi se pružaju između dolina Ibra, Brezanske reke i Ribnice. Na severu se toj planinskoj masi priključuju manje planine, izdvojene od Stolova i među sobom kraćim a izrazitim dolinama pritoka Ibra i Ribnice, kao Ozren (959), Vitoš (755), Strmenica (678), Oštra Glava (729) i dr. Najviši vrhovi Stolova su Čiker (1325), Mala Čuka (1151), Velika Čuka (1030), Usovica (1356), Orlovac (938) i drugi manji prema dolini Ibra, a Čukar (1020), Tepak (1020), Klečak (871) i drugi manji prema dolini Ribnice. Širina i dužina te planinske mase iznose oko 12km. Južne strane su pretežno ogolele, ili su pod pašnjacima, naročito u selu Brezna. Severne strane su pretežno pod šumom i šikarom. Najpogodniji pristup do severnih delova ove planinske grupe je od Kraljeva, preko manastira Žiče i zatim uz Žičku reku ili od Kraljeva uz Ribnicu asfaltnim putem Kraljevo - Zmajevac - Kamenica do podnožja, a zatim slabiji seoski kolski putevi i staze po grebenima.

   Planinsko zemljište istočno od doline Ribnice i severno od Ravne planine predstavlja središnji masiv Goča. Tu su visovi Krnja jela (1154), Plaže (853), Crni vrh (819), Ljuto brdo (645) i drugi niži na južnom obodu Kraljevačkog suženja kao Ćava (550), Stepandelo (405 - 357) itd. U taj planinski teren urezane su kratke doline i brojne vododerine pritoka Ribnice na zapadu i pritoka Zapadne Morave na severu i istoku. Ta je oblast najveća pod šumom, a naseljena je na severnom i istočnom obodu. Grebenom vodi seoski put od sela Vrba ka Ravnoj planini i Goču.

   Kotlenik leži između doline Zapadne Morave i Gruže, kao i niske presedline kod Bumbarevog brda. Na temenu planine izduženom uglavnom od juga ka severu ređaju se vrhovi Čemernica (487), Borča (508), Kraljica (578), Šiljata kosa (590), Klupe (549), Crni vrh i V. Livada (748), Gradinčica (700), Orlovi (667), Veliki vrh (748) i drugi. Središnji delovi planine su pod šumom. Sa zapadne, moravske strane se više penju uz planinske strane njive i seoske kuće Lađevaca, Cvetaka, Miločaja, uvlačeći se uz doline rečice i potoka levih pritoka Zapadne Morave. Na istočnoj strani sela su raspoređena na granici Kotlenika i Gružanske udoline a uvlače se delom i uz doline pritoka Gruže, kao kuće sela Leskovca, Guberevca, Vitkovca, Pečenoga, Milavčića i Bitanovca. Na južnim padinama Kotlenika nalaze se sela Sirča, Oplanići, Popovići i Trgovište. Planina je izdužena oko 21km, na severu je šira (do oko 10km), na jugu se klinasto sužava, te između Šumarica i Vitanovca dostiže oko 3km. Sa svih strana podnožja planine vode automobilski putevi i od njih se ka temenu planine odvajaju negde bolji negde lošiji seoski putevi.

    Kraljevačkoj opštini pripadaju i južni delovi zapadnog krila Gledićkih planina, zapadno od grebena koji se pruža od severa ka jugu i na kome su najistaknutiji vrhovi Crni Vrh (895), Šiljata strana (867), Samar (922) i drugi. Znatni delovi planine su pod šumom, manji i niži pod njivama i to pretežno u dolinama sliva Čukojevačke reke. Ovde se nalaze sela Godačica, Ravanica, Gledić i Stubal na Moravi ka Ugljarevu. Naselja su izdužena po dnu dolina ili rasturena po dolinskim stranama i terasama. Sela su dobro povezana asfaltiranim seoskim putevima: Vitanovac - Čukojevac - Stubal - Ugljarevo i Čukojevac - Godačica - Gledić, od koga se odvajaju kraci do Ravanice i Leševa.