Posleratno Kraljevo...

    U toku II Svetskog rata, Kraljevo i okolina bili su poprište velikih razaranja. Poginula je polovina stanovništva, industrijska postrojenja su uništena, materijalna šteta bila je neprocenjiva.

   Kraljevo je posle rata doživelo nagli porast broja stanovnika. Taj porast na području Kraljeva je dvojako uslovljen - prirodnim priraštajem stanovništva i putem doseljavanja. Kraljevo predstavlja veoma dinamično migraciono područje. Najveći broj doseljenika je iz Kosovsko - Metohijske oblasti, i iz Sandžaka - okoline Tutina, Novog Pazara, Sjenice. Osim njih, ali u manjem broju su doseljenici iz Bosne, Makedonije, Crne Gore - okolina sadašnjeg Berana i iz Ibarskog Kolašina. Pored spoljnjih postoje i unutrašnje migracije u kraljevačkom području. Njih karakteriše silaženje stanovništva iz visinskih u nizinska naselja. Glavni uzroci spoljašnjih i unutrašnjih migracija bili bi sledeći: mogućnost zaposlenja, školovanje, izučavanje zanata, pogodnoj i uslovi za život, aktuelna politička situacija. Većina porodica doseljava se pojedinačno ali ima i pojava grupnog doseljavanja. Osim ovih za Kraljevo su značajne i dnevne migracije (odlasci na posao iz gradskih stambenih četvrti i sela u industrijske delove grada).

   U posleratnom periodu društveno-ekonomski razvoj kraljevačkog područja doživeo je uspon u svim područjima. Najznačajniji uspesi postignuti su u razvitku industrije i njene materijalno tehničke osnove. Kraljevo se razvilo u važan centar proizvodnog potencijala. Sem značajnih rezultata u razvoju industrije, ostvaren je i ubrzan razvitak i u ostalim privrednim i neprivrednim delatnostima.

   Industrija - Intenzivan razvoj industrije Kraljeva javlja se u posleratnom periodu. Mogu se izdvojiti tri faze: a) obnova postojeće industrije, b) podizanje i puštanje u rad novih objekata i c) integracioni proces.
Najznačajnije fabrike su: Fabrika vagona, Magnohrom, grafičko preduzeće "Slovo", drvna industrija Jasen" itd. Industrijska funkcija Kraljeva ima višestruki značaj, za sami grad.
   U prvom redu treba istaći njen značaj na intenzivniji razvoj ostalih gradskih funkcija a naročito saobraćaja i trgovine. Ekonomski efekti industrijalizacije osećaju se i u drugim privrednim delatnostima. Poljoprivredna prigradska zona se sve više komercijalizuje i specijalizuje . Povećava se robni i novčani promet kako u gradu tako i u neposrednoj blizini. Industrija utiče i na fizionomiju grada, izgradnju grada i industrijskih objekata. Na području Kraljeva razvijena je laka i teška industrija.

   Zanatstvo - Zanatska delatnost na području Kraljeva, obavljala se u društvenom i privatnom sektoru. Zanatstvo se prilagodjavalo novim potrebama i društvu, tako da su neki zanati izgubili raniji značaj, neki su iščezli a neki su došli do većeg izražaja. Pojavili su se neki novi zanati kao prateća pojava savremene komunalne izgradnje i urbanizacije. Jačalo je zanatstvo društvenog sektora i uslužno proizvodnog karaktera. Javile su se servisne službe čiji je zadatak popravka i održavanje elektro-aparata i uredjaja u domaćinstvu i preduzećima. Najveća zanatska preduzeća koja su formirana su: Keramika, Elektron, Optika itd. Pretežno uslužna zanatska preduzeća bila su: berbersko - frizerska, obućarska, krojačka itd.
U Kraljevu su nestali pinterski, kolarski, šeširdžijski, ćurdžijski i drugi zanati, a neki su se prilagodili novim potrebama i to bojadžijski, lonćarski, mehaničarski itd. Neki zanati su opali, a neki ojačali ili su prvi put počeli da se obavljaju. Povećao se broj frizera, kozmetičara, krojača, cvećara itd.

   Trgovina - Trgovinska funkcija Kraljeva zauzimala je vodeće mesto u tercijalnoj gradskoj privredi. Trgovina se obavljala preko trgovačkih preduzeća na veliko i malo: Tekstil, Trgopromet, Srbija, Gvoždjar, Vinar, Feroteks itd. Broj prodavnica u Kraljevu povećavao se iz godine u godinu. Kvalitet usluga vidno je poboljšan. I pored svih prodavnica, gradska pijaca i dalje igra značajnu ulogu u podmirivanju svakodnevnih potreba stanovništva Kraljeva i okoline.

   Ugostiteljstvo i turizam - Posle rata u Kraljevu izmenila se uloga ugostiteljstva, potisnuto je privatno i ojačalo je državno. Značajna ugostiteljsko - turistička organizacija u Kraljevu je "Srbija". Poznati hotel i restorani su Turist, Pariz, London, Jugoslavija, kafane Srbija, Zelena Gora, Ženeva, Plaža itd.

   Saobraćaj - Zahvaljujući povoljnom geografskom položaju, Kraljevo je jedan od najkomunikativnijih gradova Srbije. Njegov saobraćajno-geografski položaj dobija posebnu ulogu od vremena razvoja savremenih vrsta saobraćaja, znatnog povećanja robne razmene i povećanja broja putnika. U novim društveno ekonomskim odnosima, saobraćajna funkcija Kraljeva dobila je prvorazredni značaj. Ona ima važnu društveno-ekonomsko - političku ulogu i značajno mesto u privrednom životu. Saobraćajna uloga Kraljeva ogledala se prvenstveno u značaju železničkog saobraćaja, zahvaljujući geografskom položaju, nalazi se na raskrsnici značajnih puteva. Železnićki saobraćaj odnosi se na putnički i teretni. Drumski saobraćaj na prevoz putnika i robe. U Kraljevu u drumskom saobraćaju značajnu ulogu ima društveno preduzeće "Autotransport". Posebnu ulogu u saobraćaju ima i PTT preduzeće.

   Prosvetno-kulturna delatnost - U posleratnom razvoju došlo je do bržeg razvoja školstva u Kraljevu i njegom području, Kraljevo se razvilo u značajan prosvetno-kulturni centar. Povećao se broj osnovnih i srednjih škola i otvoren je Mašinski fakultet i Viša ekonomska škola.
Značajne prosvetno-kulturne ustanove u Kraljevu su: Narodna biblioteka, Narodni muzej, Istorijski arhiv, Zavod za zaštitu spomenika i kulture, Radnički univerzitet, Kulturno-propagandni centar, Dom društvenih organizacija, Amatersko pozorište, Novinsko-izdavačka i radio ustanova "Ibarske novosti" itd.

   Zdravstveno socijalna zaštita - U Kraljevu je povećan broj zdravstvenih ustanova sa osnovnim zadatkom da obezbedi što potpuniju zdravstvenu zaštitu stanovništva. Proširena je mreža ustanova za primenu opšte medicine - zdravstvene stanice. Zdravstvene usluge pružaju Dom zdravlja - za decu i omladinu, Poliklinika, koja nudi specijalističke usluge i zaštitu svih stanovnika. Postoje lokalne zdravstvene stanice u gradu i selima. Izgrađeni su i Dispanzeri, a veća društvena preduzeća imaju svoje zdravstvene stanice kao Magnohrom i Fabrika vagona. O socijalnom staranju i socijalnoj zaštiti stanovnika brinu se više ustanova i institucija. U Kraljevu postoje: Zavod za socijalno osiguranje, Zavod za zapošljavanje radnika, Centar za socijalni rad. Od ustanova socijalne zaštite značaj imaju: Dečija obdaništa i jasle i Dečje odmaralište Goč.

   Kao i u svim zemljama tzv. Istočnog bloka, krah komunističkog sistema odrazio se i na našu zemlju, zahvatajući i Kraljevo. Urušavanje privrede, porast nacionalizma i višegodišnji ratovi u bivšoj SFRJ, opustošili su naš grad i osiromašili građanstvo. Srbija je novi milenijum dočekala kao jedna od najsiromašnijih semalja Evrope. Građani Kraljeva ponovo su na svojevrsnom početku stvaranja istorije. Da li će nam iskustvo prošlih vremena pomoći - videćemo u godinama koje dolaze...