|
|
Turska vladavina...
Oblast donjeg toka reke Ibar, kao sastavni
deo Srpske despotovine, pada pod tursku vlast 1459. godine.
Srednjevekovno selo egzistiralo je kao važno naselje i pod
turskom okupacijom. Pominje se 1528. kao vlasko selo u požeškoj nahiji
sa 22 kuće u kolima je pored kućnih starešina bilo još 54 odrasle muške
glave.
U drugoj polovini 16. veka, 1560. godine, naselje je u jednom turskom
defteru zabeleženo kao "selo Rudo Polje, drugo ime Karanovac".
Krajem 16. veka, naziv Rudo Polje više nije bio u upotrebi i naselje se
zvalo samo Karanovac.
Postoji više tumačenja porekla imena Karanovac. Prvo,
ime Karanovac je dobiveno po Karanu, ocu vladara iz polovine 15. veka,
kneza Šobata. Drugo, po crnom, kara novcu koji je pronađen u blizini naselja,
treće, da postanak ovog imena seže duboko u srednjevekovnu srpsku istoriju
tj. od reči 'karen' što je saska reč za rudu - tako da je to samo prevod
reči 'Rudo polje'. Postoji i jedno novije tumačenje - da ime potiče od
starogrčke reči 'karanos' - glavar, vladar.
Brži razvoj Karanovca pada u doba austrijske okupacije
severne Srbije 1718-1739. godine. Požarevackim mirom 1718. godine ustanovljena
je granica na Zapadnoj Moravi izmedju Austrije i Turske. Karanovac postaje
važno pogranicno naselje i stecište odbeglih Turaka iz Cacka, Kragujevca
i drugih naselja koja su pripadala Austriji. U njemu je osnovan i cumuruk
(carina). Karanovac je sa još nekoliko seoskih naselja sacinjavao posebnu
mukadu tj. podrucje podredjeno sultanu, a koje je on po svom nahodjenju
mogao da daje pod zakup.
Karanovac
kao vojno-strategijska tačka u prvo vreme nije imao neki širi privredni
znacaj. Nešto kasnije Karanovac se razvio u najznacajnije mesto na podrucju
izmedju Aladža Hisara (Kruševca), Uzica i Novog Pazara. On je postao turska
palanka sa kucama od drveta, ogradjena visokim zidovima i nastanjen uglavnom
muslimanskim življem - Turcima, Arbanasima, s nešto Cincara i vrlo malo
Srba deseti deo sveukupnog stanovništva. Kraj Karanovca u kome su stanovali
Srbi zvao se varoš (Stara varoš) i bio je na zapadu, a kraj u kome su
živeli Turci ležao je na istoku. Ova dva kraja bila su rastavljena praznim
prostorom.
Preko ove palanke odvijala se trgovina karavanskim saobracajem.
U Karanovcu se nalazio karavan-seraj, koji je izgoreo u austro-turskom
ratu 1737-1739. godine kada je i samo naselje porušeno i popaljeno. Sem
toga, u Karanovcu je pored zemljoradnje bilo razvijeno i zanatstvo. Tako
je ova palanka 40-tih godina 18. veka postala jedno od najvecih turskih
naselja u ovom delu Srbije.
U drugoj polovini 18. veka, Karanovac je varošica kasaba
na ušću reke Ibar u Moravu, u kojoj je 1784. godine, prema podacima austrijskog
oficira Paula Mitisera, bilo 100 kuća: 11 srpskih i 89 turskih. Pored
ostalog, naselje je imalo dva hana, tri kafane, dve pekare i jednu veliku
džamiju.
Krajem 18. i pocetkom 19. veka Karanovac je bio značajna
karavanska stanica i utvrđeno mesto. Osnovna funkcija su mu bile saobraćajna
i strategijska. Sem zanatstva i trgovine koji su bili podređeni tim funkcijama,
stanovništvo se bavilo i poljoprivredom.
|