Urbani razvoj Kraljeva...

    Osnovna i prepoznatljiva obeležja Kraljeva, po kojima ostaje u sećanju kod putnika namernika i prolaznika, svrstavaju se kružni trg i ulice sa pravilnim ukrštanjem. Zasluge za navedena obeležja pripisuju se u najvećoj meri Jovanu Sariću, predsedniku opštine sa kraja 19. veka.

    Sva dosadašnja tumacenja urbanog razvoja Kraljeva zasnovana na isključivom znacaju Jovana Sarića gube osnovnost vec prilikom hronološkog sređivanja nekih poznatih istorijskih podataka.

     Urbani razvoj Kraljeva može se pratiti od 1832. godine. Ako se izuzme uloga Kneza Miloša Obrenovića, kao pokretača i nalogodavca izmeštanja mnogih varoši u Srbiji na udobnije i zdravije lokacije, u najzaslužnije začetnike urbanog razvoja Kraljeva ubrajaju se Laza Zuban, kao prvi planer 1832. godine, i Petar Lazarević - Cukić, kapetan podibarskog sreza u Karanovcu 1831-1836 godina, kao prvi realizator Zubanovog plana.

    Kopija Regulacionog plana varoši Kraljeva iz 1901. godine, koja se čuva u kraljevačkom muzeju, potvrda je o ostvarenim i zaokruženim naporima planske izgradnje Kraljeva vođenim od 1832. godine”.

    Sledeći urbanisticki plan Kraljeva potiče iz 1958. godine, i njegov original se čuva u Direkciji za planiranje i izgradnju “Kraljevo” a usvojen je Odlukom narodnog odbora opštine Kraljevo, 14.02.1958.godine, i nosi naziv Generalni urbanisticki plan mesta Kraljeva i delova sela Ribnice, Grdice i Čibukovca.
Na realizaciji ovog plana kroz učešće u izradi Regulacionih planova i njihovom sprovođenju najviše je učestvovao prof.dr. Borko Novaković, sve do svog odlaska iz Kraljeva za Beograd.
Ovaj Generalni urbanistički plan primenjivan je sve do usvajanja Generalnog urbanističkog plana Kraljeva, marta 1982. godine.

    Plan iz 1982. godine, uradio je tadašnji Zavod za prostorno i urbanističko planiranje opštine Kraljevo u saradnji sa Centrom urbanog razvoja Beograd.
   Revizija ovog plana je praktično u potpuno istim granicama, obuhvatajući površinu od oko 3.500 ha mada je istraživano područje daleko veće i obuhvata površinu od preko 5.000 ha.

   Iz kopija grafičkih priloga svih pomenutih planova (izuzev plana iz 1832. godine), može se videti kontinuitet u planiranju, naročito u pogledu očuvanja jedinstvene matrice gradskih ulica pod pravim uglom sa kružnim trgom, saobraćajne šeme uopšte, kao i u pogledu tretmana tri gradske reke.

Pripremio Milorad Miladinovic, dipl.ing.arh.